Evrende yer kaplayan her bir maddenin belli bir hacmi ve kütlesi olduğunu biliyoruz.
Kütle maddenin hacim ya da diğer özelliklerine bağlı olmaksızın farklı maddelerin miktarlarını karşılaştırmak için güvenilir bir ölçü müdür? Elinizdeki kalemi, bir taş parçasını, bir bardak suyu göz önüne alalım. Hepsinde belli miktarlarda madde vardır. Bu madde miktarlarına, bu cisimlerin kütlesi denir. Kütle, cismin hacmini dolduran madde miktarıdır.
Bir bardak suyla bir bardak toz şekerin hacimleri aynı olduğu halde bunlardaki madde miktarlarının aynı olduğu söylenemez.
- Öyleyse bu iki cisim içinde bulunan madde miktarlarını karşılaştırmak için bir yol var mıdır? Bir cismin kütlesi nasıl ölçülür?
- Bu soruya “terazi” ile ölçülür diye cevap verebilirsiniz.
- Gerçekten bakkaldan bir kilogram toz şeker ve bir kilogram un aldığınız zaman aldığınız şeker ve un kütlelerinin farklı olduğu konusunda kuşkuya düşmezsiniz.
Bir demir parçasıyla bir tahta parçasını, eşit kollu terazinin farklı kefelerine koyup dengelediğimiz de demir parçasıyla tahta parçasının kütlelerinin eşit olduğunu söyleyebiliriz. Öyleyse eşit kollu teraziyle cisimlerin rengine, biçimine ve neden yapılmış olduğuna bakmadan onların kütlelerini karşılaştırabilirsiniz. Kütlelerin ölçülmesinde daha uygun ve ortak görüşe varabilmek için belli büyüklükte “madde parçaları” seçip cisimlerin kütlelerini bunun kütlesiyle karşılaştırmak gerekir. Seçilen bu madde parçasının kütlesine “birim kütle” denir.
Tehlikeli Maddelerin Sınıflandırılması: tehlikelimaddetasimaciligi.org/tehlikeli_maddelerin_siniflandirilmasi.html
Eski çağlardan beri insanlar madde miktarlarının karşılaştırılmasında tartının güvenli bir yol olduğuna inanmışlardır. Yapılan kazılarda bunlara ait örnekler bulunmaktadır. Arkeologlar, Mısır’da tarih öncesi bir mezarda 7000 yıllık olduğu sanılan oyma taştan küçük bir kollu teraziyle, kireç taşından yapılmış taş kütleler bulmuşlardır.
İlk zamanlar her millet kendine göre tartı birimleri seçmiştir. Osmanlı İmparatorluğu zamanında kullanılan batman, okka, dirhem bunlardan sayılabilir. Uluslararasındaki ilişkilerin gelişmesi ortak ve uluslararası birimler kullanmak gereğini doğurdu. Bu gün kütleyi ölçmek için kullanılan uluslararası kütle birimi olarak; + 4 °C de, 1 atmosfer basınç altındaki, 1 desimetre küp saf suyun kütlesini dengeleyen madde miktarı kullanılır. Bu kütleye 1 kilogram denir. Kütlesi bir kilogram olan platin – iridyum alaşımından yapılmış silindir şeklinde bir cisim, Paris yakınındaki Sevre müzesinde saklanmaktadır. Bütün kilogramlar bununla karşılaştırılarak
Kütle ve Ağırlık Karşılaştırması
Kütle: Bir cisimdeki madde miktarıdır. Evrenin her yerinde aynı kalır ve değişmez. Kilogram (kg) veya gram (g) ile ölçülür. Eşit kollu terazi ile ölçülebilir. Kütle skaler bir büyüklüktür, yani yönü yoktur.
Ağırlık: Bir cisme yerçekimi tarafından uygulanan kuvvettir. Newton (N) ile ölçülür. Dinamometre ile ölçülebilir. Ağırlık, cismin bulunduğu yere göre değişir. Örneğin;
- Yükseklik: Yükseğe çıkıldıkça yerçekimi kuvveti azalır, bu nedenle ağırlık da azalır.
- Enlem: Kutuplara gidildikçe yerçekimi kuvveti artar, bu nedenle ağırlık da artar. Ekvatora gidildikçe ise yerçekimi kuvveti azalır ve ağırlık da azalır.
- Yerçekimi Kuvveti: Farklı gezegenlerde yerçekimi kuvveti farklı olduğu için ağırlık da değişir. Örneğin, Ay’daki bir cisim Dünya’daki aynı cisme göre daha hafiftir.
Sonuç olarak:
- Kütle, bir cismin ne kadar madde içerdiğini gösterir ve her yerde aynıdır.
- Ağırlık, bir cisme yerçekimi tarafından uygulanan kuvveti gösterir ve bulunduğu yere göre değişir.
Bizi Twitter’dan da takip edebilirsiniz
